Giá cả hàng hóa trên thực tế bị ảnh hưởng bởi rất nhiều các yếu tố. Giao dịch hàng hóa là giao dịch theo cung cầu thực tế của thị trường. Do đó những biến động về cung cầu và các chính sách của các quốc gia làm ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả của hàng hóa. Trong bài viết này, Amber Commodities sẽ phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến giá hàng hóa!
1. Yếu tố cung – cầu
1.1. Thời tiết
Thời tiết thuận lợi hay thất thường sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới sản lượng, năng suất của các loại hàng hóa mảng nông sản và nguyên liệu công nghiệp như Gạo, Lúa mỳ, Bông, Cà phê, Đậu tương … và qua đó gián tiếp ảnh hưởng đến nguồn cung ra thị trường và tác động lên giá.
Ví dụ: thời tiết khô hạn, nắng nóng tại Tây Nguyên Việt Nam gây khó khăn cho sự phát triển của cây cà phê dẫn đến giảm sản lượng và thiếu hụt nguồn cung, do đó sẽ khiến giá cà phê trên thị trường tăng. Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê robusta lớn nhất thế giới và đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu arabica.
Ngược lại, thời tiết thuận lợi tại Nga, Ukraine làm cho lúa mỳ phát triển tốt, cho năng suất cao sẽ khiến nguồn cung trở nên dồi dào và do đó sẽ khiến cho giá lúa mỳ giảm. Nga, Ukraine là những nước xuất khẩu lúa mỳ lớn nhất thế giới.
Hoặc thời tiết mát mẻ khiến nhu cầu sử dụng điều hòa giảm sẽ kéo giảm nhu cầu tiêu thụ điện và gián tiếp khiến giá khí đốt giảm. Khí đốt là nguồn nhiên liệu cơ bản để vận hành các nhà máy điện tại châu Âu.
Sức gió lớn và các cơn bão mạnh ở Vịnh Hoa Kỳ có thể buộc các nhà sản xuất dầu ngoài khơi phải đóng cửa khiến giảm nguồn cung dầu.
Mực nước thấp ở Indonesia có thể khiến những người khai thác Niken khó vận chuyển kim loại ra thị trường hơn hoặc mực nước sông xuống thấp trên các con sông của châu Âu có thể khiến các nhà máy điện hạt nhân phải giảm công suất do không đủ nước làm mát các tổ máy và điều này sẽ khiến cho nguồn điện cung cấp ra thị trường bị sụt giảm.
1.2. Diện tích gieo trồng
Diện tích gieo trồng ảnh hưởng đến sản lượng, số lượng hàng hóa có thể sản xuất được. Diện tích tăng sẽ khiến nguồn cung tăng lên, diện tích giảm sẽ khiến nguồn cung giảm.
Ví dụ: Do ảnh hưởng của chiến tranh, diện tích gieo trồng ngũ cốc của Ukraine bị thu hẹp và điều này đã làm nguồn cung trên thị trường lúa mỳ, đậu tương, dầu hướng dương … bị sụt giảm, qua đó khiến giá tăng lên.
1.3. Khả năng vận chuyển
Việc vận chuyển hàng hóa thuận lợi, thông thương nhanh chóng sẽ góp phần ổn định giá cả hàng hóa. Nếu việc này bị gián đoạn hoặc tắc nghẽn sẽ khiến cho giá cả hàng hóa tăng lên do thiếu nguồn cung.
1.4. Sự phát triển của kinh tế
Sự phát triển hay suy thoái của nền kinh tế, đặc biệt là tại các nước lớn sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu về hàng hóa và khiến cho giá tăng hoặc giảm.
Ví dụ: đại dịch Covid-19 khiến cho các nước phải đóng cửa để phòng chống dịch khiến cho đa số các loại hàng hóa là nguyên liệu sản xuất bị giảm giá do nhu cầu sụt giảm bởi sự đình trệ trong các khâu sản xuất, vận chuyển.
Trung Quốc là quốc gia phòng chống dịch nghiêm ngặt và kéo dài nhất trong khi là nước nhập khẩu Đồng, Bông … lớn nhất thế giới, do đó sản lượng nhập khẩu chững lại đã ảnh hưởng lớn đến giá của Đồng, Bông trên thị trường theo hướng tiêu cực.
Hoặc khi nền kinh tế phát triển, nhu cầu về hàng hóa, nguyên liệu sẽ tăng cao để đảm bảo có vật liệu cho sản xuất và phục vụ nhu cầu tiêu dùng của người dân, do đó giá của các loại hàng hóa như Dầu, Đồng, Bông, Ca cao, Cà phê sẽ tăng.
1.5. Chi phí sản xuất
Chi phí sản xuất một loại hàng hoá đóng một vai trò quyết định trong việc xác định giá cả hàng hoá. Chi phí sản xuất hàng hóa bao gồm: nguyên vật liệu, tiền lương, nghiên cứu và phát triển, bảo hiểm, phí cấp phép, thuế và mọi chi phí khác mà các doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa trong thế giới thực phải gánh chịu.
Khi chi phí sản xuất quá lớn sẽ khiến cho giá hàng hóa trở nên đắt đỏ và làm giảm nhu cầu mua vào của khách hàng. Họ sẽ chuyển sang sử dụng các loại hàng hóa rẻ hơn nhưng có khả năng thay thế cho hàng hóa chính có giá đắt đỏ.
Ví dụ: khi giá Dầu đậu quá cao, khách hàng sẽ có thiên hướng chuyển sang tiêu thụ Dầu cọ. Khi giá xăng dầu tăng cao, khách hàng có thiên hướng chuyển sang tiêu thụ nhiên liệu sinh học (pha trộn giữa xăng và tinh dầu chiết xuất từ thực vật như Ngô, Đậu tương …).
2. Giá dầu
Dầu là nguyên liệu đầu vào quan trọng trong quá trình sản xuất và có tác động lớn đến chi phí vận tải. Do đó việc giá dầu tăng hay giảm sẽ tác động đến ngành công nghiệp ô tô và nhu cầu đối với các nguyên liệu thô liên quan.
Ví dụ: giá dầu tăng sẽ khiến cho giá ethanol – một sản phẩm sinh học tăng do nhu cầu dùng nhiên liệu sinh học thay thế cho xăng dầu và do đó có thể kích thích các nhà máy tại Brazil chuyển hướng ép mía sản xuất đường sang sản xuất ethanol, điều này làm giảm nguồn cung đường và khiến giá đường tăng. Đồng thời giá ethanol tăng cũng sẽ gián tiếp khiến nhu cầu tiêu thụ Ngô, Đậu tương tăng do ethanol được tinh chế từ các sản phẩm này, qua đó giúp cho Ngô, Đậu tương tăng giá.
3. Chính sách của Chính phủ và các tổ chức
3.1. Các Chính phủ thường có xu hướng can thiệp vào giá của một số loại hàng hóa đặc trưng là lợi thế của quốc gia họ với mục đích bảo vệ những người trực tiếp tham gia quá trình sản xuất hoặc do yếu tố chính trị cần phải can thiệp để đảm bảo lợi thế chính trị của quốc gia so với các quốc gia khác.
Ví dụ: Ấn Độ là nước xuất khẩu đường lớn thứ 2 thế giới. Việc cắt giảm hoặc cho phép tăng hạn ngạch xuất khẩu đường từ quốc gia này sẽ ảnh hưởng đến giá của mặt hàng Đường trên thị trường.
3.2. Các nhóm nhà sản xuất hàng hóa cũng có thể phối hợp cắt giảm sản lượng để đẩy giá lên cao hơn.
Ví dụ: Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC, OPEC+) thường sử dụng việc cắt giảm sản lượng khai thác/sản xuất dầu nhằm đẩy giá dầu tăng trên thị trường và do đó có lợi cho họ khi bán được dầu với giá cao.
3.3. Các tổ chức quốc tế có thể dùng các biện pháp trừng phạt kinh tế khiến cho nguồn cung tại một số quốc gia bị trừng phạt không tiếp cận được thị trường và khiến giá cả hàng hóa tăng do thiếu nguồn cung.
Ví dụ điển hình là việc Mỹ và các nước đồng minh cùng EU áp lệnh trừng phạt lên Nga khiến cho các sản phẩm ngũ cốc của Nga không xuất khẩu được, áp giá trần lên dầu và nghiêm cấm các tàu chở dầu thuê vận chuyển dầu của Nga khiến cho dầu của Nga không xuất được ….Điều này khiến thị trường lương thực và năng lượng bị gián đoạn, do đó làm tăng giá các mặt hàng này.
4. Lãi suất và tỷ giá đồng USD Mỹ
Lãi suất cao có thể làm giảm giá hàng hóa do chi phí vốn vay cao hơn sẽ hạn chế nhu cầu mua hàng
Lãi suất giảm sẽ kích thích các doanh nghiệp và người tiêu dùng vay tiền để đầu tư và tiêu dùng do chi phí vốn vay rẻ, do đó gián tiếp làm tăng nhu cầu hàng hóa và thúc đẩy giá hàng hóa tăng.
Mặt khác, đa phần các hàng hóa giao dịch trên toàn cầu đều được định giá bằng đô la Mỹ, nên những thay đổi về lãi suất của Hoa Kỳ được truyền sang đồng tiền của nó, hoặc tăng giá khi chính sách tiền tệ thắt chặt hơn hoặc giảm giá nếu nó được nới lỏng, và làm như vậy, nhu cầu đối với hàng hóa bị ảnh hưởng.
Ví dụ: chỉ số Dollar Index tăng sẽ khiến cho lực cầu giảm từ các nhà nắm giữ ngoại tệ khác đối với các mặt hàng được định giá bằng Đô la hoặc được sản xuất tại chính Hoa Kỳ như Bông, Dầu khí. Hoặc Đô la tăng khiến cho giá trị đồng tiền các quốc gia khác so với đồng đô la thấp hơn và do đó kích thích được lực bán hàng xuất khẩu và dẫn đến dư thừa nguồn cung và gây giảm giá.
5. Sự tham gia của các nhà đầu cơ
Thị trường hàng hóa tồn tại nhiều chủ thể tham gia bao gồm các nhà sản xuất, các doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng hàng hóa thật để sản xuất sản phẩm, các thương nhân thương mại mua bán hàng hóa để thu lợi nhuận, các quỹ mở và tổ chức tài chính, các nhà đầu cơ/đầu tư nhỏ lẻ.
Về mặt bản chất, trừ số lượng các nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể tăng theo cấp số nhân khi thấy thị trường phát triển thì các thành phần khác có sự ổn định tương đối và ít ảnh hưởng đến giá cả. Với số lượng hàng hóa là hữu hạn thì việc tham gia quá nhiều của các nhà đầu cơ với tâm lý chỉ quan tâm đến lợi nhuận nên việc mua nhanh bán nhanh, cắt lỗ hoặc chốt lời nhanh sẽ ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa trong ngắn hạn. 1 lực mua lớn và dồn dập có thể khiến giá tăng cao nhưng ngay sau đó 1 lực bán mạnh cũng có thể khiến giá tụt giảm, và việc này phần lớn đến từ tâm lý đám đông trong các nhà đầu cơ.
Trên đây là bài phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến giá hàng hóa. AXC tin rằng những chia sẻ trên sẽ đem lại nhiều thông tin bổ ích cho các quý anh chị. Đừng quên follow fanpage của AXC để không bỏ lỡ bất kì bài viết thú vị nào!
